Site İçeriği

ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruya olan toplumsal ilgi her geçen gün artmaktadır. Herkese açık ve bir hak arama yolu olan Bireysel Başvuru başvurma bakımından başka kişi ya da kurumların onayına gerek yoktur, ancak her konuda bireysel başvuru yolu açık olmadığı gibi, başvuru sıkı ve katı şartlara bağlanmıştır. 

Anayasa’daki tüm haklar bakımından bireysel başvuru tanınmamış olup bu yola konu edilebilecek haklara yönelik Anayasa’da sınırlamaya gidilmiştir. Bu bağlamda Anayasa’nın 148/3. fıkrasında bireysel başvuru konusu haklar Anayasa ve AİHS’ne atıfta bulunarak tanımlanmıştır. Başvuruya konu haklar tespit edilirken Anayasa ve AİHS metinlerinde kapsam itibarıyla örtüşen haklar dikkate alınmaktadır.

En önemli şartlardan biri ise idari ve yargısal başvuru yollarının başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması ve başvuru dilekçesinde başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamaların belirtilmesi gerektiğidir.6216 Sayılı Kanunun aradığı şartlara sıkı sıkıya uygun davranılması zorunludur. 

Bireysel başvuruyla bireylerin kamu makamlarının işlem ya da eylemleri nedeniyle maruz kaldıkları temel hak ihlallerinin tespiti ve bunların önlenmesi amaçlanmaktadır. 

Bireysel başvuru sonucunda verilen ihlal kararları; başvurucunun uğradığı temel hak ihlalinin tespiti (tespit), ihlalin giderilmesi için yapılması gerekli idari ve yargısal işlemleri (bireysel önlemler) ve uğranılan zarar varsa tazminat miktarını (tazminat) ortaya koymanın yanı sıra bu konudaki mevzuatın Anayasa ve AİHS’ne uygun olup olmadığının hukuksal yorumunu ortaya koymaktadır. 

Mahkemeye yapılan her bir başvuru; kabul edilemezlik, ihlal, ihlal ile birlikte tazminat ya da yeniden yargılanma, başvurunun reddi yahut düşme kararlarından biri verilmek suretiyle sonuçlandırılmaktadır.

Anayasa Mahkemesi, bir mahkeme kararına karşı yapılan bireysel başvurulara ilişkin incelemeleri, bir temel hakkın ihlal edilip edilmediği ve bu ihlalin nasıl ortadan kaldırılacağının belirlenmesi ile sınırlıdır. Kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılmaz.

Türk Hukukuna göre herkes davasını kendisi açabileceğinden, Anayasa Mahkemesinde de bizzat bireysel başvuru yoluna gidebilir. Ancak zorunlu olmamakla birlikte bu başvurunun dava edilen hakkın hukuksal önemi ile Anayasa Mahkemesince verilecek nihai kararın hak arama yolunda doğuracağı etki nazara alındığında bireysel başvuruda bulunurken deneyimli hukukçudan yardım alınmasının yararlı olabileceğini söylemek mümkündür.

Başvuru hakkının kötüye kullanılması; Bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığı tespit edilen başvurucular aleyhine, yargılama giderlerinin dışında, ayrıca ikibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasına hükmedilebilir.