Site İçeriği

Avrupa insan hakları mahkemesi dayanağını tamamen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinden almaktadır. Bu yüzden Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nedir sorusuna yanıt vermeden önce kısaca Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinden bahsetmek zorunluluk arz etmektedir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

( İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme)

(Genel ve Kısaltılmış Bilgi )

(1 Haziran 2010 tarihinde yürürlüğe giren 14 No.lu Protokol’ün düzenlemeleri de dikkate alınmalıdır.)

İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme Roma 4 Kasım 1950’ de imzalanmıştır. 

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 10 Aralık 1948’de ilan edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’ni, bu bildirinin, açıkladığı hakların evrensel ve etkin olarak tanınmalarını ve uygulanmalarını sağlamayı hedef almıştır. 

Avrupa devletlerinin hükümetleri sıfatıyla, Evrensel Bildiri’ de yer alan bazı hakların ortak güvenceye bağlanmasını sağlama yolunda ilk adımları atmaya kararlı olarak, aşağıdaki konularda anlaşmışlardır: 

Yüksek Sözleşmeci Taraflar kendi yetki alanları içinde bulunan herkesin, bu Sözleşme’nin birinci bölümünde açıklanan hak ve özgürlüklerden yararlanmalarını sağlarlar. 

· İnsan haklarına saygı yükümlüğü

· Yaşama hakkı

· İşkence yasağı

· Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı

· Özgürlük ve güvenlik hakkı

· Adil yargılanma hakkı

· Cezaların yasallığı

· Özel hayatın ve aile hayatının korunması

· Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü

· İfade özgürlüğü

· Dernek kurma ve toplantı özgürlüğü

· Evlenme hakkı

· Etkili başvuru hakkı

· Ayrımcılık yasağı

- Bu sözleşmede öngörülen yükümlüklere aykırı tedbirler de tahdidi olarak belirtilmiştir. 

- Çeşitli tarihlerde imzalanan Protokollerle yukarıda belirtilen haklara ilaveler yapılmış ve böylece hak ve özgürlükler genişletilmiştir. 

- Sözleşme ve protokolleri gereği Yüksek Sözleşmeci Taraflara yüklenilen taahhütlere uyulmasını sağlamak için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kurulmuştur.

- AİHM’nin kuruluşu, mahkemenin yargıç sayısı, yargıçların niteliği, yargıç seçimi, yargıçların görev süreleri, yargıçların görevden alınma şartları, mahkemenin işleyişi, mahkemede çalışanların görevi, hakları ve nitelikleri ile ilgili kurallar açıkça belirlenmiştir. 

- Komiteler, daireler ve büyük dairenin işleyişini, görevini ve hakları kurala bağlanmıştır. 

- Mahkemenin işleyişi ile yetki alanı açıklanmıştır.

- Mahkemede görev alacak tüm çalışanların hak ve yükümlükleri belirlenmiştir. 

KİMLER AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BAŞVURABİLİR

(madde 34)

· Sözleşmeci devlet

· Gerçek kişiler

· (Tüzel kişiler)

· Hükümet dışı kuruluşlar

· Kişi grupları 

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNDE KİME KARŞI BAŞVURU YAPILIR

(madde 34)

İşbu Sözleşme ve protokollerinde tanınan hakları ihlal eden Sözleşmeci Devlete karşı. Başvuruda bulunmak için ihlal eden devletin vatandaşı olmak şartı aranmaz. 

- Sözleşmede Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuruda bulunması zorunlu koşullar belirtilmiştir. 

- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvuru süresi kesin karardan sonra 6 aydır.